• 12.yy.da ilk Türk mutasavvıfı Ahmet Yesevi tarafından yazılmıştır. İlk tasavvufi ese- rimizdir. Tekke şiirimizin öncü eseridir.
• Eser Hakaniye lehçesiyle yazılmış olup diğer eserlerden farklı olarak sade bir halk Türkçesine sahiptir. O dönemde Selçuklu yönetimi Türk olmasına rağmen, bilim dili Arapça, şiir dili Farsça olarak kabul ediliyordu. Eserin sade halk Türkçesi olması, hikmetlerin halk arasında çok sevilip hızla yayılmasını sağlamıştır.
• Eserde “hikmet” adı verilen 144 şiir ve bir münacat vardır. Hikmet, “bilgece edilmiş, hayırlı söz” demektir. Şiirler lirik ve didaktiktir.
• Hikmetler, biçim bakımından koşuklara benzeyen, hecenin 7’li ve 12’li kalıplarıyla yazılmış, düz uyaklanmış (abcb dddb eeeb...) şiirlerdir. Genelde yarım uyak kullanılmıştır. Her hikmet 5 ila 25 dörtlükten oluşmuştur.
Konuları İslam dini ve tasavvuf olan şiirler, bir bakıma İlahilerin İlk biçimidir. Yese- vilik tarikatına ait bilgiler, dervişlik üzerine övgüler, Cennet ve Cehennem tasvirleri, İslam Peygamberi’nin hayatı ve mucizeleri anlatılmıştır.
• Eserin birçok baskısı mevcuttur.
• Ahmet Yesevi’nin, tam adı Ahmet bin İbrahim bin İlyas Yesevi’dir. Karahanlıların hüküm sürdüğü çağlarda Yesi kentine bağlı Sayram’da (Bugün Kazakistan sınırları içindedir.) doğmuştur. Anadolu’ya hiç gelmemiş olmasına rağmen Anadolu’da da tanınan ve sevilen Ahmet Yesevi, yaygın olan kanaate göre, Mevlânâ, Yunus Emre ve Hacı Bektaş-ı Veli gibi Anadolu ekollerini etkilemiştir. Ahmet Yesevi, hikmetleri aracılığıyla Türklere İslam’ı kolaylaştırarak benimsetmiştir. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilmesine rağmen eserlerini ısrarla Türkçe vermiştir. Eseri tekke şiirimizin öncüsüdür. Buhara’da uzun süre kalarak dini ve tasavvufi olgunluğa erişmiş, sonra doğduğu Yesi kentine dönmüş, kendi adı ile kurduğu Yesevilik tarikatı kanalıyla Taşkent çevresindeki göçebe Türkleri Müslümanlaştırmak için çalışmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder